Na rynku dostępnych jest wiele specyfików, które w teorii mają ułatwiać zasypianie. Zalicza się do nich ziołowe maseczki na oczy, spreje do poduszek i pościeli, suplementy diety czy perfumy rozpylane obficie na nadgarstkach. Coraz więcej środków zawiera w składzie kwiaty konopi, a także wysoko skoncentrowany CBD. Czy za obietnicami producentów stoją naukowe dowody?
Artykuł ten należy do serii artykułów Konopie leczą, w których piszemy o potencjale medycznym konopi. Dowiecie się z nich m.in. jak szeroki jest wachlarz ich zastosowań, jakie badania były prowadzone oraz jakie są doświadczenia chorych. Seria ta ma za zadanie przypomnieć, że marihuana posiada nie tylko właściwości rekreacyjne, ale także lecznicze. Dostęp do pozostałych artykułów wchodzących w jej skład znajdziecie poniżej:
- Historia medycznej marihuany
- Konopie a rak
- Konopie a depresja
- Konopie a jaskra
- Konopie a padaczka
- Konopie a astma
- Konopie a stwardnienie rozsiane
- Konopie a PTSD
Uważa się, że problemy z bezsennością, zasypianiem oraz wybudzaniem się w nocy są w dzisiejszych czasach coraz częstsze. Statystyki pokazują, że ok. 20% pacjentów zgłasza swoim lekarzom, że jest to stan przewlekły, który towarzyszy im od wielu lat. Najczęściej dotyka on kobiety i osoby w starszym wieku. Powodów może być bardzo wiele, przy czym najczęściej jest nim stres, zła dieta (w tym objadanie się przed snem) czy brak higieny ośrodkowego układu nerwowego (np. wielogodzinna ekspozycja na światło niebieskie emitowane przez laptopy, smartfony i ekrany telewizorów). Tradycyjne metody leczenia bezsenności wiążą się z podawaniem substancji farmakologicznych, które, mimo że wyróżniają się dobrą skutecznością, to w dłuższej perspektywie mogą powodować szereg poważnych skutków ubocznych. Pierwszym z nich jest przede wszystkim ryzyko uzależnień. Innymi niepożądanymi objawami mogą być problemy z koncentracją lub nudności i bóle głowy towarzyszące długotrwałemu przyjmowaniu leków nasennych.
Już w starożytności kwiaty konopi wykorzystywano do robienia mikstur z daturą (inaczej bieluniem – rośliną z rodziny psiankowatych). Specyfik był nazywany wówczas „mądrym proszkiem do spania”. Nowoczesne badania naukowe wzięły pod lupę CBD, a także THC i przyjrzały się bliżej temu, co starożytni zdążyli sprawdzić na samych sobie.
Fazy snu
Cykl snu i czuwania człowieka składa się z czterech faz, które wielokrotnie powtarzają się w nocy. W pierwszym etapie zasypiamy, a nasz sen jest lekki i bardzo krótki. I etap trwa około 5% całego cyklu. Na II etap przeznaczone jest przeciętnie prawie połowa naszego snu, jest on wówczas znacznie głębszy i obserwuje się w nim spadek temperatury ciała i tętna. Z II etapu płynnie wchodzimy w III etap, gdy sen jest już bardzo głęboki, co sprzyja regeneracji tkanek i wzmocnieniu układu odpornościowego. Wybudzenie się ze snu na tym etapie odczuwane jest jako bardzo nieprzyjemne. Czujemy się wtedy bardzo rozdrażnieni, poddenerwowani i może upłynąć dużo czasu zanim „dojdziemy do siebie”. Ostania faza to REM (ang. rapid eye movement), czyli faza gwałtownych ruchów gałek ocznych. I to właśnie ta ostatnia faza, według dr Matthew Walkera, jest kluczowa dla naszego dobrego samopoczucia i lepszej wydajności w ciągu dnia. To dzięki niej możliwe jest usuwanie z pamięci traumatycznych wspomnień emocjonalnych doświadczonych w ciągu dnia oraz usprawnianie twórczych procesów myślowych. W fazie REM dochodzi również do konsolidacji pamięci, czyli jej utrwalenia. Z drugiej jednak strony, najgorsze koszmary senne, będące wynikiem traumatycznych wspomnień mają miejsce najczęściej na tym etapie snu.
Wpływ kannabinoidów na sen
Konopie to substancje w pełni naturalne. Jedną z głównych substancji znajdujących się w ich składzie jest THC, czyli tetrahydrokannabinol oraz CBD, czyli kannabidiol. Ten pierwszy odpowiada za działanie psychoaktywne, powoduje uczucie odprężenia, a także pobudza apetyt. Ten drugi wykorzystywany jest w medycynie jako skuteczny środek przeciwbólowy i rozkurczający mięśnie. W celach medycznych najczęściej korzysta się z ich syntetycznych postaci, pozyskiwanych w warunkach laboratoryjnych. Corocznie przybywa tysiące publikacji, które potwierdzają nie tylko ich skuteczność, ale i bezpieczeństwo stosowania w leczeniu wielu przewlekłych przypadłości. Jednym z nich są problemy ze snem.
THC od dawna znany jest jako środek pomocny w zasypianiu. Badania na zwierzętach wykazały, że związek ten oddziałuje z receptorem CB1, którego aktywacja moduluje cykl sen-czuwanie. Układ endokannabinoidowy bierze udział w produkcji oleamidu, czyli kwasu tłuszczowego hamującego receptor GABA. Ten ostatni jest ważnym neuroprzekaźnikiem w mózgu, odpowiedzialnym za produkcję melaniny, hormonu niezbędnego w utrzymaniu prawidłowego rytmu dobowego. Prawidłowe stężenie melaniny pozwala nam zasnąć, a najprostszą drogą do zaburzenia jego wydzielania jest ekspozycja na światło na chwilę przed zaśnięciem lub tuż po wybudzeniu (nawet gdy na chwilę zerkniemy na telefon, aby sprawdzić godzinę). Eksperymenty z użyciem gryzoni wykazały również, że niewielkie dawki THC mogą zmniejszać objawy bezdechu sennego.
Jednakże, ze względów prawnych i łatwą dostępność, to CBD stał się w ostatnich latach przedmiotem liczniejszych badań. Istnieją naukowe dowody, że podawanie kannabidiolu może być obiecującym sposobem leczenia zaburzeń snu. Ankieta przeprowadzona przez Consumer Reports wykazała, że aż 10% użytkowników CBD, wykorzystywała go jako środek nasenny.
Wiele miejsca poświęca się obiecującemu wpływowi CBD na fazę REM snu i nadmierne zmęczenie. Naukowcy wykazali przede wszystkim wysoką skuteczność tego związku w leczeniu niepokoju i lęku, co jak wiadomo, negatywnie wpływa na jakość snu. Ma to związek z mechanizmem jego działania. CBD działa bowiem przez receptor 5-HT1A, którego pobudzenie skutkuje produkcją serotoniny, czyli hormonu szczęścia i spokoju. Jego aktywacja zmniejsza także odczuwanie bólu. W dużych badaniach retrospektywnych przebadano 72 dorosłych pacjentów z zaburzeniami snu i lękiem. Po miesiącu od rozpoczęcia kuracji z użyciem CBD u 57 pacjentów (79,2%) zaobserwowano zmniejszenie intensywności zaburzeń lękowych, a jakość snu poprawiła się u 48 (66,7%) z nich.
W innych badaniach przeprowadzonych na 15 osobach cierpiących na bezsenność zauważono, że 160 mg CBD wydłużyło całkowity czas snu i zmniejszyło częstotliwość wybudzeń w trakcie nocy. Co ciekawe, niskie dawki CBD zwiększały czujność. Może być to spowodowane tym, że wysoka dawka kannabidiolu skraca sen REM. Takie wyniki potwierdzają inne doświadczenia z użyciem CBD u osób cierpiących na zespół stresu pourazowego (ang. posttraumatic stres disorder, PTSD), u których stosuje się ten związek w celu złagodzenia koszmarów sennych. Obiecujące wyniki pochodzą ponadto z badań u osób z chorobą Parkinsona. U tych pacjentów, poza charakterystycznym drżeniem mięśniowym, występują także zaburzenia snu. CBD blokuje receptor GPR6, którego pobudzenie ma wpływ na pojawienie się zaburzeń ruchowych, a dawka między 75 a 300 mg kannabidiolu pozytywnie reguluje cykle snu, przez co poprawia się jego jakość.
Czy CBD poprawi Twój sen?
W świetle współczesnych badań podawanie CBD jako leczenia uzupełniającego konwencjonalną farmakoterapię bezsenności wydaje się całkiem zasadne. Wiele wskazuje również na to, że najlepsze efekty może dać działanie synergiczne kannabinoidów THC i CBD. Co więcej, ich największą zaletę upatruje się w wielotorowym działaniu, nie tylko nasennym, ale również uspokajającym, przeciwlękowym i przeciwdepresyjnym. Warto zaznaczyć, że wiele zależy także od dawki przyjmowanej substancji. CBD, jak już wspomniano wyżej, działa uspokajająco przy wysokich dawkach, a pobudzająco przy niskich.
Kannabidiol jest w większości przypadków dobrze tolerowany przez pacjentów. Jednak każdy organizm inaczej reaguje na określone substancje aktywne. Nadal nie wiadomo czy efekt działania CBD na sen utrzymuje się dłużej, czy też dochodzi do zjawiska habituacji, czyli braku reakcji na stale powtarzający się bodziec, w tym przypadku podawanie określonego stężenia kannabidiolu.
Bibliografia
- Chagas MH, Eckeli AL, Zuardi AW, et al. Cannabidiol can improve complex sleep-related behaviours associated with rapid eye movement sleep behaviour disorder in Parkinson’s disease patients: a case series. J Clin Pharm Ther. 2014;39(5):564‐566. doi:10.1111/jcpt.12179
- Eric Murillo-Rodríguez The role of the CB1 receptor in the regulation of sleep Progress in Neuro-Psychopharmacology & Biological Psychiatry. Progress in Neuro-Psychopharmacology & Biological Psychiatry 32 (2008) 1420–1427
- Shannon S, Lewis N, Lee H, Hughes S. Cannabidiol in Anxiety and Sleep: A Large Case Series. Perm J. 2019;23:18‐041. doi:10.7812/TPP/18-041
- Carlini EA, Cunha JM. Hypnotic and antiepileptic effects of cannabidiol. J Clin Pharmacol. 1981;21(S1):417S‐427S. doi:10.1002/j.1552-4604.1981.tb02622.x
- Babson K., Sottile J., Morabito D. Cannabis, cannabinoids, and sleep: a review of the literature. Curr Psychiatry Rep. 2017;19:23.
